Jaskra to grupa chorób, o różnych mechanizmach i przebiegu, które ostatecznie prowadzą do takiego samego, charakterystycznego uszkodzenia nerwu wzrokowego, a w konsekwencji do częściowej lub nawet całkowitej utraty widzenia. Z uwagi na złożoność współczesnych klasyfikacji jaskry, wynikającą z patogenezy różnych typów tej choroby, nie da się wyznaczyć jednego, dobrego dla wszystkich chorych algorytmu leczenia. Warto jednak wiedzieć, jakimi metodami leczenia jaskry dysponuje współczesna medycyna, natomiast wybór tej, która będzie najlepsza dla nas, warto pozostawić lekarzowi okuliście. Dobra współpraca i wzajemne zaufanie są bowiem kluczem do sukcesu terapeutycznego.

Jaskra – leczenie

Leczenie farmakologiczne można, z małymi wyjątkami, uznać za podstawę leczenia jaskry. Badania naukowe dowodzą, że leki podawane miejscowo, pod postacią kropli do oczu, mają tutaj wyższą skuteczność i mniej działań niepożądanych niż leki działające ogólnoustrojowo, na przykład podawane doustnie. Ponieważ uważa się, że u podstaw jaskrowego uszkodzenia nerwu wzrokowego leży zbyt wysokie ciśnienie wewnątrz gałki ocznej, właściwie wszystkie metody leczenia tej choroby polegają na obniżaniu tego ciśnienia. Co ciekawe, część przypadków jaskry przebiega z prawidłowymi wartościami ciśnienia wewnątrzgałkowego, ale jak się okazuje i u tych chorych zastosowanie terapii zmniejszających to ciśnienie pomaga. Dostępnych jest kilka substancji, które w leczeniu jaskry podaje się jako krople do oczu.

Jaskra – rodzaje leków:

Analogi prostaglandyn i prostamidu
Do tej grupy należą: latanoprost, trawoprost, bimatoprost i tafluprost. Działają one poprzez zwiększanie odpływu z oka cieczy wodnistej. Często te środki używane są jako leki pierwszego rzutu, zwłaszcza w przypadkach tzw. jaskry otwartego kąta przesączania, z uwagi na dobrą skuteczność i tolerancję przez pacjentów.

Antagoniści receptora beta-adrenergicznego
Z dostępnych na rynku leków tej grupy należy wymienić tymolol i betaksolol. Hamują one wytwarzanie cieczy wodnistej i w ten sposób obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe, dlatego mogą być zastosowane nie tylko w jaskrze otwartego kąta, ale także w jaskrze zamykającego się kąta przesączania. W przypadku nadmiernego wchłaniania leku do krwiobiegu, na przykład przy złej technice zakraplania oczu, leki te niestety niosą dużo większe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Agoniści receptora alfa2-adrenergicznego
Właściwie jedynym lekiem tej grupy stosowanym w jaskrze jest bromonidyna. Działanie tego leku jest dwutorowe, bowiem zarówno zwiększa odpływ cieczy wodnistej, jak i zmniejsza jej produkcję. Wadą tego leku jest jednak konieczność stosowania go trzy razy na dobę, z uwagi na krótki czas działania.

Inhibitory anhydrazy węglanowej
W postaci kropli do oczu produkowane są dwie substancje: dorzolamid i brinzolamid. Wpływają one na blokowanie wytwarzania cieczy wodnistej przez ciało rzęskowe w oku. Warto wiedzieć także, że do tej grupy leków zaliczamy także acetazolamid, który niekiedy stosowany jest w jaskrze w postaci doustnej lub dożylnej.

Zabiegi laserowe

Niekiedy zdarza się, że leczenie farmakologiczne nie wystarcza do opanowania jaskry, chory źle toleruje to leczenie lub ma problemy z regularnością zakraplania oczu i stosowaniem się do zaleceń lekarskich. W takich sytuacjach wskazane jest wykonanie zabiegu laserowego, a niekiedy także klasycznej operacji przeciwjaskrowej. Ponadto w przypadku jaskry pierwotnej otwartego kąta, wytyczne dopuszczają rozpoczęcie leczenia jaskry od wykonania zabiegu SLT, a więc selektywnej trabekuloplastyki laserowej. Polega on na wykonaniu serii stymulacji i częściowej destrukcji komórek barwnikowych w kącie przesączania, przez co następuje ułatwienie odpływu cieczy wodnistej. Bardzo podobne do zabiegów SLT są zabiegi MLT polegające jedynie na stymulacji komórek barwnikowych oraz zabiegi ALT działające głównie poprzez destrukcję struktur w kącie przesączania. Jeszcze innym dostępnym w ramach chirurgii laserowej zabiegiem jest irydotomia laserowa, w trakcie której wykonuje się dodatkowy otwór w obwodowej części tęczówki, co ułatwia przepływ cieczy wodnistej do przedniej komory oka. Niekiedy wykonywane są także tzw. zabiegi cyklodestrukcyjne, uszkadzające ciało rzęskowe i w ten sposób redukujące ilość wytwarzanej cieczy wodnistej. W doborze odpowiedniej metody leczenia lekarz będzie kierował się szczegółowymi wskazaniami Towarzystw Okulistycznych i warto mu w tej kwestii zaufać.

Klasyczne zabiegi operacyjne

Od czasu wprowadzenia do leczenia zabiegów laserowych, częstość tzw. klasycznych zabiegów chirurgicznych znacząco zmalała, a te które są wykonywane, idą w kierunku jak najmniejszej inwazyjności. Zasada tych zabiegów jest podobna jak w przypadku laseroterapii: albo niszczone są struktury wytwarzające ciecz wodnistą, albo tworzona jest dodatkowa droga odpływu cieczy wodnistej. Do najpopularniejszych zabiegów należy aktualnie trabekulotomia, polegająca na wycięciu części niedrożnych struktur kąta przesączania i wytworzeniu nowej drogi odpływu cieczy wodnistej do przestrzeni podspojówkowej, gdzie tworzy się, ukryty pod górną powieką, tzw. pęcherzyk filtracyjny. Druga, coraz popularniejsza metoda, to kanaloplastyka, w której cieniutkimi cewniczkami udrażnianie są drogi odpływu cieczy wodnistej i wprowadza się w te struktury specjalne nici, utrzymujące napięcie i chroniące przed ich ponownym zamykaniem się. To oczywiście tylko kilka przykładów, którymi najczęściej zainteresowani są pacjenci. Chirurgia okulistyczna dysponuje bowiem dużo szerszą gamą zabiegów, jakie może zaproponować chorym na jaskrę, tak że każdy znajdzie coś dla siebie.

Jak łatwo zauważyć, możliwości leczenia jaskry jest wiele i nie należy się obawiać tej choroby. Trzeba jednak regularnie badać oczy, aby jaskrę wcześnie wykryć. Efekty leczenia bowiem są najlepsze, jeśli zostanie ono podjęte zanim pojawią się u chorego jakiekolwiek objawy.